‘’De professors proberen er echt wat van te maken en de groepschat van mede-eerstejaars wordt veel gebruikt, maar online is gewoon echt niks. Ik ben met twee studies begonnen dit studiejaar; maar ik heb bijna geen binding met mijn studiegenoten, kan de mensen van mijn studentenvereniging bijna nooit zien en ik vind de studies gewoon niet leuk zo. Grotendeels daarom ben ik met mijn eerste studie al na een maand gestopt en ga ik binnenkort ook met mijn tweede studie stoppen.’’
Tja, dat slaat er wel in als ik dit lees in een recent uitgekomen onderzoek door ISO geïnitieerd. En zo’n uitspraak is niet helemaal nieuw, lees: Volkskrant, NRC (nov 2020)
Vrijdag 19 februari organiseerde het ISO, nav hun onderzoeksrapport ‘Ervaringen van studenten met onderwijs en toetsen op afstand tijdens corona’ (door ResearchNed uitgevoerd) een webinar.
Bij 60.000 studenten is een vragenlijst uitgezet. Van 11.500 studenten zijn de meningen en ervaringen meegenomen in de uiteindelijk aanbevelingen. Thema’s die het rapport aansnijdt zijn: tevredenheid over online onderwijs, ervaringen online onderwijs, ervaringen online toetsen; mentale gesteldheid.
Bijna alle studenten hebben sinds september 2020 hun onderwijs, voor het merendeel, op afstand gevolgd. Vandaar leek het ISO het een goed idee de webinar rondom de onderzoeksresultaten op een manier te organiseren zoals studenten zelf onderwijs op dit moment ervaren: als ‘zenden’ door de docent, als geen interactie met onderling, als vragen stellen via het handje.
Enkele hoofdlijnen uit de bevindingen van het rapport:
(*) Het gaat niet goed: bijna al het onderwijs wordt online gegeven. Studenten ervaren dat het onderwijs aan kwaliteit verliest. Studenten kampen met sociaal-emotionele problemen door het gebrek aan interactie en contact met docenten en medestudenten. Er is veel eenzaamheid, concentratie- en motivatieproblemen.
(*) Emergency remote teaching wordt negatief ervaren: de constatering is dat veel fysieke onderwijs is verplaatst naar online onderwijs. Daarbij komt naar voren: hoe meer online onderwijs er wordt gegeven, des te meer problemen. Studenten willen graag af van live-hoorcolleges op afstand, online werkcolleges onder begeleiding van een docent en online presentaties/workshops door medestudenten. Proctoring wordt als onprettig en onveilig ervaren!
(*) Het goede behouden na Corona: één op de drie studenten wil de goede elementen van online onderwijs behouden. Deze goede elementen van online onderwijs zijn bijvoorbeeld: online vormen van een-op-een contact met docenten; vooraf opgenomen hoorcolleges (ook van voor Corona. Het meest werd gewaardeerd: de kennisclips: korte instructies vooraf ter instructie en voorbereiding op het college.
(*) Interactie en ontmoeting wordt meeste gemist: er is nog niet veel studievertraging te zien: de studievoortgang heeft nog geen grote schade opgelopen in vergelijking met de situatie vóór corona (n.b. dit beeld werd bevestigd door een aangedragen VU-onderzoek). Corona heeft vooral sociaal-emotionele impact. Studenten willen het liefst graag weer onderwijs op locatie: voor ontmoeting.
Het ISO beschrijft enkele aanbevelingen, zoals:
- richting ‘Den Haag’: prioriteer de openstelling van het hoger onderwijs;
- richting het Onderwijs: investeer in het faciliteren van de interactie; geef aandacht aan de mentale welzijn van studenten; besteed aandacht aan alternatieve toetsing en beperk proctoring;
- richting studenten: laat je horen, richting o.a. docenten door actief feedback te geven; zoek de interactie op.
Daarnaast was ook de oproep (en aanbevelingen) in het rapport en in de webinar: onderwijs maak je samen. Dit lijkt me een oproep aan ons allemaal. Voor nu, maar ook voor na Corona. Wat leren we uit deze tijd, welke elementen willen we behouden. Hoe ontwikkelen goed onderwijs ontwikkelen, met een juiste mix aan onderwijsvormen (f2f en/of online; thuis en/of online) op basis van deze ervaringen.
Een gezamenlijk gesprek dus, die nu al kan worden opgepakt. Want het lijkt me dat we daarmee studentparticipatie, studentbetrokkenheid versterken.
Wellicht startend met de kijk van studenten op wat te behouden aan onderwijsvormen en toetsen, die geschikt zijn om kennis op te doen, na de Coronacrisis:
De eerste overzicht betreft de onderwijsvormen en daarna de toetsvormen:


Ik wil nog eindigen met een quote uit het rapport van een student die een positieve ervaring heeft t.a.v. onderwijs op afstand: ‘Ik ervaar het als een vreemde tijd, maar op studiegebied als zeer positief. Ik kan eindelijk lekker op mijn eigen tempo werken, hoef niet eindeloos naar colleges te luisteren als ik het al begrijp en kan meer zelf mijn planning indelen. Ik vind de werkgroepen erg leuk en er is veel interactie. Ik heb het gevoel dat ik veel leer! ‘’(blz 9)
Al met al een interessant webinar (en dan vonden de vele deelnemers aan de webinar met mij). Goed om de ervaringen van studenten te horen en lezen en de aanbevelingen ter harte te nemen. Wanneer de slides beschikbaar zijn, zal ik die hier nog plaatsen.
Lees ook:
(*) NRC en NOS over het rapport: studenten eenzaam en ongemotiveerd door online onderwijs.; studenten in grote problemen
(*) Emergency Remote teaching en Blended Learning: Lees ook interview op Scienceguide met Nynke Bos.)